Ünlü Kartacalı General Anibalın'ın kurduğu Bursa, Bitinya Krallığı (İ.Ö. 377 - İ.Ö. 74) döneminden beri, her çağda güçlü ekonomisi ile öne çıkmayı başardı. Bursa, bugün Türkiye ihracatında ağırlığı hızla artan otomotiv sanayiinin de öncülüğünü yaptı. Bursa'da kurulan Tofaş ve Renault fabrikaları, Türkiye'de otomotiv sanayiinin gelişimini tetikleyen iki öncü yatırım oldular.
Koç - Fiat ortaklığı ile kurulan Tofaş ile Oyak - Renault ortaklığı ile kurulan Reanult yatırımları için Bursa, bir tesadüf, torpil ya da zorlama sonucunda tercih edilmedi. Bursa, tarihinden aldığı güçle bu yatırımları hak ettiği için bu iki fabrika Bursa'da kuruldu.
Tofaş ve Renault fabrikaları kurulmadan önce de Bursa'da güçlü bir sanayii alt yapısı vardı. Örneğin Türkiye'de ilk çamaşır makinasını imal eden Kamil Tolon Fabrikası Bursa'da faaliyet gösteriyordu.
Bursa'da güçlü bir oto karoser sanayii gelişmişti. Döviz sıkıntısı içinde kıvrandığı için otobüs, kaptıkaçtı (minibüs) ithal edemeyen Türkiye, 1950'li hatta 60'lı yıllarda, Bursalı zanaatkarların destere, tenekeci makası, çekiç ve zımpara kağıdı ile yaptığı otobüsleri, kaptıkaçtıları kullandı.
Bursalı karoser ustaları, 2 kalfa, 3 - 5 çırakla önce kamyon şasisinin üzerine ahşap otobüs iskeletini yaparlar, sonra teneke makası ile kestikleri sacları bu ahşap iskeletin üzerine çivi ile çakarak otobüsü tamamlarlardı. Daha sonra elle zımparalanıp boyanan otobüs, yine Bursalı koltuk ustalarının imal ettikleri vinileks koltuklarla döşenir, zamanın ünlü otobüs firmaları olan Özen, Adil Atan, Kamil Koç, Gazanfer Bilge gibi firmalarda sefere çıkarlardı.
İşte, Tofaş ve Renault fabrikaları, bu karosör atelyelerinde ve diğer sanayi dallarında yetişmiş olan uzman işgücünden yararlanmak için Bursa'yı seçtiler.

At arabasından otomobile
Bursa'da doğramalık çam kerestesi, siyah DKP sac, inşaat çivisi, macun, boya, pencere camı kullanarak, bilek gücü ve ustalık hüneri ile kamyondan otobüs yapan atelyeler de gökten zembille inmediler.
Bitinyalılar döneminden beri at arabası yapılan Bursa'da, tarihi gelişim süreci içinde karoser sanayii doğdu. Nicel birikim, nitel değişimi getirdi. Ahşap ve demirden at, eşek, öküz ve manda arabaları imal eden Bursalı ustalar, ekonomik ve teknolojik gelişimin belli bir aşamasında (1950'li yıllarda) kamyondan otobüs, kamyonetden kaptıkaçtı yapmaya başladılar. Manda gönü ile öküz derisinden at arabalarının koşum takımlarını imal eden saraçlar da bunların döşemelerini (koltuklarını) hazırladılar.

Yaylı at arabaları
Osmanlı döneminde Bursa'nın yaylı at arabaları meşhurdu. Gelişmiş Bursa ekonomisinin yarattığı nakliye ihtiyacı nedeniyle güçlü bir at arabası imalat sanayii oluşmuştu.Bursalı ustalar tüm Anadolu'ya araba satarlardı. Bursa-Ankara karayolunda, bugün hala Araba Yatağı diye anılan mevki, geçmişte, bugünün açık oto pazarları gibi at arabası pazarı olarak çalıştığı için bu adı almıştı.
Bursa'da araba yapan zanaatkârların toplandıkları hanın adı da Arabacılar Hanı idi. Pirinç Hanı, Koza hanı gibi, nakkaşların arabalara nakış vurduğu Arabacılar Hanı'da ünlüydü. İşte bu güçlü at arabası kültürü, Bursa'daki otomotiv sanayinin temelini oluşturdu.
Şimdi Bursa'da bir de Araba Müzesi var. Ünlü İpeker Fabrikası'nın tarihi binasında açılan Tofaş Bursa Anadolu Arabaları Müzesi'nde, geçmişin at ve öküz arabalarından günümüzün çağdaş otomobiline uzanan tarihi gelişim örnekleriyle sergileniyor.
İnsanoğlunun en önemli icatlarından biri olan tekerleğin, kağnıdan at arabasına, at arabasından otomobile kadar uzanan gelişimini örnekleriyle sergileyen Tofaş Araba Müzesi ile Bursa, sadece ülke sanayiinde değil, kültür konusunda da iddialı bir kent olduğunu ortaya koyuyor.

Dünyada benzeri yok
Dünyada pekçok otomobil müzesi var. Ama, Tofaş Otomobil Fabrikası yöneticilerinden Jan Nahum'un isabetli kararı ile kurulan bu müzenin dünyada bir eşinin daha bulunduğunu sanmıyorum.
Bursa'nın köklü ipek firmalarından biri olan İpeker'in fabrikası, harabe halinde iken, Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından müze yapılmak üzere 30 yıllığına Tofaş'a kiralanmış. Tofaş, büyük bir emek ve para harcayarak müzeyi oluşturmuş.
2002 yılında açılan müzede Bursa'da bir mezarda bulunan 2 bin 600 yıllık bir savaş arabası da sergileniyor. Anadolu müzelerinde bunun gibi kimbilir neler vardır? Tofaş, Anadolu müzelerini tarayarak sergilenen eserlerin kopyalarıyla burayı zenginleştirmeli. Devlet, sergilenemediği için müze depolarında çürüyen eserlerin asıllarını, ödünç vererek burada sergilemeli.
Bahçede açıkta duran ahşap arabalar da hiç olmazsa bir sundurma altında korunmalı. Yoksa bahçenin bakımını üstlenen peyzaj firması, çimleri sularken bahçedeki 4 ahşap arabayı da sürekli olarak suladığı için bunlar çok çabuk çürüyerek yok olacak.

Doğramacı, nakkaş, hamutçu
Müzenin kocaman bahçesinde, araba ustalarının, araba koşumu yapan saraçların, nakkaşların ve fayton fenercilerinin çalışmasına izin verilebilir. Böylece müze, zamanın durduğu bir mekân olmaktan çıkarak, canlı bir işliğe dönebilir. Kimbilir, belki de buradaBursa tipi kır (country) mobilyaları sanayii doğabilir. Turistik yörelerde büyük bir ihtiyaç olan fayton imalatı canlanabilir. Böylece at arabası zenaati, çağa ayak uydurarak yaşayabilir ve işsizler için yeni bir iş kapısı açılabilir. Bunu başarmak için Uludağ Üniversitesi ile Bursa Sanayi ve Ticaret Odası'da Tofaş'a yardım edebilir.
Öküz ve beygir gücünden motor gücüne nasıl geçildiğini görmek için bu müzeyi gezin. Savaş arabası, Tokat kağnısı, Balıkesir, Bursa ve Akhisar öküz arabaları, Bursa esebey, Akhisar tek atlı esebey, Konya ve İstanbul çarklıları, top arabası, ot arabası, odun arabası, tatar arabası ile Murat 124'ü, Murat 131'i, Albea'yı gördükten sonra, 17 dönümlük cennet gibi bahçede oturun ve bir kahve içerek gördüklerinizi içinize sindirin.
Kaynakça=http://www.bursabilsem.gov.tr/KoseYazilari.asp?yazi=devam&id=2